Duurzaam staat voor ‘langdurend’, ‘weinig aan slijtage onderhevig’ of ‘het milieu weinig belastend’. De bijbehorende term duurzaamheid heeft steeds meer aandacht gekregen naarmate mensen zich beter bewust werden van het feit dat ‘we’ in een rap tempo bezig zijn de aarde volledig ‘uit te hollen’. Fossiele brandstoffen zijn eindig en ook andere grondstoffen worden met hoge snelheid aan de aarde onttrokken waardoor tekorten dreigen te ontstaan. Bovendien gaat de fabricage van uiteenlopende producten gepaard met afval en emissies die een negatieve invloed kunnen hebben op onze leefomgeving.

Wanneer we in vooral de geïndustrialiseerde landen onverminderd doorgaan met deze manier van produceren, dan zullen de volgende generaties daar op vele verschillende manieren de dupe van zijn. Duurzaam ontwikkelen, produceren en leven moet dit voorkomen waarmee de term synoniem is geworden voor het vinden van een goed evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen.

Voor de technische industrie heeft de duurzaamheidsgedachte zeker gevolgen waarbij de verschillende aandachtspunten veelal vanuit twee oogpunten zijn te benaderen: er zelf naar handelen of oplossingen bedenken voor andere partijen om hiermee duurzaam te kunnen zijn.

Energie

Kijkend naar het energieverbruik dan zijn er in het kader van ‘zelf handelen’ belangrijke stappen te maken door bijvoorbeeld het optimaliseren van aandrijflijnen. In de ‘gouden driehoek’ – waarin overheid, het bedrijfsleven en onderzoeksinstituten samenwerken – zijn diverse initiatieven ontwikkeld om bedrijven te ondersteunen in het besparen van energie. Hierin wordt ook onderzoek gedaan naar de maatregelen die moeten worden genomen om bedrijven bewust te maken van de mogelijkheden en de manier waarop bedrijven het beste kunnen worden benaderd.

Vanuit een andere kant bekeken betekent het minimaliseren van het energieverbruik voor iedereen voor de industrie een kans om nieuwe producten te ontwikkelen die hierin een bijdrage kunnen leveren. Binnen de pompenwereld zijn bijvoorbeeld regelingen ontwikkeld waarmee deze componenten een optimaal werkgebied krijgen in plaats van alleen een optimaal werkpunt. Ook monitoring met behulp van (nieuwe) sensoren en slimme algoritmes levert een bijdrage..

Materialen

Duurzaamheid in materiaalgebruik gaat voor een deel richting de kant van recycling. Gebruik maken van gerecycled materiaal levert bijvoorbeeld een belangrijke bijdrage in het voorkomen van het uitputten van de grondstoffen voorraad. Sommige bedrijven zijn hier extreem creatief in getuige de fabrikant van tapijttegels die voor een deel van de tapijtvezels gebruik maakt van oude visnetten uit Azië. Opgevist door vissers in arme landen waarmee het mes aan vele kanten snijdt: een stukje opschonen van de zee, vissers die een stukje extra inkomen hebben en materiaal hergebruiken. Anderzijds kunnen constructeurs tijdens het ontwerpen zodanig rekening houden met het materiaalgebruik dat het betreffende product in een later stadium weer eenvoudig kan worden gerecycled. Zowel de demonteerbaarheid als het materiaalgebruik zelf zijn hierin cruciaal.

Daarbij krijgt de term recycling ook een steeds meer geavanceerde lading. Vroeger had recycling vooral betrekking op bijvoorbeeld het omsmelten van metalen voor hergebruik. In het geval van kunststoffen gaat het vooral om verkleinen waarna de snippertjes werden gebruikt als vulstof. Inmiddels zijn er chemische processen in ontwikkeling die materialen tot op het basisniveau afbreken tot er een schoon, ‘nieuw’ basisproduct beschikbaar is. Zeker op het vlak van kunststoffen zal hierdoor minder ruwe olie nodig zijn als grondstof.

Tot slot benoemen we de bescherming van materialen in het kader van duurzaamheid. Niets is immers zo duurzaam als producten met een zo lang mogelijke levensduur – mits deze op een duurzame wijze in stand kunnen worden gehouden. Deze bescherming komt tot uiting in onder meer nieuwe materialen met een hoge slijtvastheid, nieuwe beschermende coatings en zeker ook nieuwe onderhoudsfilosofieën waarin Industrie 4.0 een rol speelt.