Schatten kunnen zowel van materiële als immateriële waarde zijn. De relikwieën van de Abdij Saint-Maurice in het Zwitserse Valais vertegenwoordigen beide. Met zo’n collectie van onschatbare waarde is het behoud ervan van groot belang. Dit vereist expertise in de nieuwste restauratietechnieken. In dit proces spelen doseerpompen van KNF een belangrijke rol, gezien hun bijzondere eigenschappen die een optimale conservering mogelijk maken.

Schatten kunnen zowel van materiële als immateriële waarde zijn. De relikwieën van de Abdij Saint-Maurice in het Zwitserse Valais vertegenwoordigen beide. Met zo’n collectie van onschatbare waarde is het behoud ervan van groot belang. Dit vereist expertise in de nieuwste restauratietechnieken om het cultureel erfgoed voor toekomstige generaties te behouden. In dit proces spelen KNF doseerpompen een belangrijke rol, gezien hun bijzondere eigenschappen die een optimale conservering mogelijk maken.

De Abdij van Saint-Maurice, gelegen te midden van de prachtige Zwitserse Alpen, huisvest een belangrijk relikwie als schat voor de Katholieke kerk. Het betreft hier een verzameling uit de vroege middeleeuwen. Sommige stukken zijn wel 1500 jaar oud. De collectie omvat verscheidene relikwieën van verschillende grootte en verscheidene waardevolle voorwerpen zoals schrijnen, kisten, bekers en kruizen. Door de uitzonderlijke kwaliteit gaat het hier om een van de belangrijkste religieuze schatten in de noordelijke Alpen.

Enkele jaren geleden werd een project ter conservering van een van de belangrijkste stukken uit de verzameling afgerond, te weten: de grote tombe van Saint Maurice die uit de 13e eeuw stamt. De conversering uitgevoerd door middel van elektrolytische reiniging waarbij de meest recente restauratietechnieken werden toegepast. Nu glanst de met zilver en goud geplateerde relikwie met alle edelstenen en afbeeldingen weer in zijn vroegere glorie.

Elektrolytisch reinigen van zilver

Na verloop van tijd zal zilver dof worden – het metaal wordt donker, verliest zijn glans en krijgt een mat uiterlijk. Dit wordt veroorzaakt door oxidatie, chemische reacties waarbij chloor en zwavel het zilver donker kleuren. Zilveren voorwerpen van weinig waarde kunnen worden opgepoetst door de doffe laag met behulp van een schuurmiddel fysiek weg te nemen. Deze methode is relatief snel en gemakkelijk uitvoerbaar, maar ongeschikt voor waardevolle voorwerpen omdat telkens wat materiaal van het oppervlak wordt weggenomen.

Voor het reinigen van zilver is elektrolyse een modernere methode. Hierbij worden de voorwerpen ondergedompeld in een elektrolyt en worden de chemische reacties die de aanslag hebben veroorzaakt, omgekeerd met behulp van een elektrische reductie. Deze methode is voordelig omdat er geen materiaal van het werkstuk wordt verwijderd. De conventionele elektrolyse is echter alleen geschikt voor waterbestendige voorwerpen. Voor oude kunstvoorwerpen is dit een probleem omdat zij vaak van hout zijn gemaakt of andere materialen bevatten die niet nat mogen worden.

Pleco:  revolutionaire elektrolytische manier van reinigen

Tijdens een onderzoeksproject van de Haute Ecole Arc Conservation-restauration (HE-Arc CR) in Neuchâtel ontwikkelde een team van deskundigen een techniek, waarmee dofheid kan worden weggenomen met behulp van elektrolyse zonder daarbij het te reinigen voorwerp volledig in vloeistof onder te dompelen. De toepassing wordt aangeduid als 'Pleco': naar de vis die ook aquariums reinigt. Het wordt ook wel ‘elektrolytisch potlood’ of ‘penseel’ genoemd.

Dit handzame hulpmiddel wordt op een metalen oppervlak geplaatst, brengt elektrolytische vloeistof aan en zuigt die vloeistof weer op. Pleco werkt – net als bij klassieke elektrolyse – met een elektrische stroom die door de vloeistof gaat. Om de dofheid volledig weg te nemen moesten de conservatoren die elektrolytische borstel gedurende 20 tot 120 seconden op een oppervlak houden. De vloeistof die bij het proces in de Abdij van Saint-Maurice werd toegepast betrof een natriumnitraat-elektrolyt (NaNO3), gebufferd met natriumacetaat (C2H3NaO2) en azijnzuur (CH3COOH). 

Deze techniek kan ook worden toegepast om loodcorrosie te stabiliseren. Bovendien worden experimenten overwogen om de chloren in archeologische artefacten, gemaakt van een koperlegering, te stabiliseren. Dit betreft een niet-stabiele corrosie die zeldzame vondsten bedreigt.

Pomp met instelbare capaciteit en betrouwbare werking

Op de elektrolytische borstel zijn twee KNF SIMDOS 10 doseerpompen aangesloten die de vloeistof verplaatsen. Een pomp voert de vloeistof toe naar het werkstuk zodat die vloeistof met het metaal kan reageren. De tweede pomp voert daarna die vloeistof weer af. Daarna wordt de vloeistof gefilterd en weer terug in het circuit gebracht.

De eisen voor de pompapplicatie waren streng en uitsluitend de techniek van KNF bleek volledig te voldoen. Om het proces probleemloos te laten verlopen, moeten de pompen een capaciteit hebben dat nauwkeurig kan worden ingesteld tussen 1 en 100 ml/min. Bovendien moet de afzuigpomp ook luchtbellen kunnen aanzuigen zonder dat er vloeistof terugstroomt. Dit is belangrijk omdat een terugstroming van de gebruikte vloeistof onzuiverheden zou veroorzaken op de oppervlakken van de waardevolle artefacten. Ontwikkeld voor de meest veeleisende toepassingen is het geen wonder dat de KNF SIMDOS 10 doseerpompen ook voldoen aan de eisen van de modernste conserveringstechniek.