Wie op zoek is naar manieren om duurzaam te zijn, zou op het internet eens op de term Cradle to cradle (C2) kunnen zoeken. Toegegeven, het concept dat zich richt op (product)ontwikkeling is al in 2002 ontwikkeld – dus al 15 jaar oud – maar biedt zowel aan bedrijven als particulieren een bron van inspiratie in het kader van duurzaamheid. Het gaat namelijk nog een stapje verder dan andere benaderingen

Cradle to cradle betekent letterlijk: van de wieg tot de wieg. Hiermee geven de twee bedenkers (de Duitse chemicus Michael Braungart en de Amerikaanse architect William McDonough) aan, dat alle grondstoffen die we voor een product gebruiken uiteindelijk geschikt zijn voor hergebruik in een minimaal even hoogwaardig product. Een hele opgave, maar wel eentje die past in het kader van duurzaamheid waar de eindigheid van grondstoffen een belangrijk onderdeel is.

Recycling?

De ‘moeilijkheid’ zit vooral in het feit dat het hergebruik van grondstoffen veelal gepaard gaat met het teruglopen van de kwaliteit van de grondstof en het feit dat de gerecyclede materialen meestal worden gebruikt voor ‘inferieure’ toepassingen. Zo worden bijvoorbeeld veel afgedankte kunststoffen hergebruikt als vulmateriaal voor wegen of toegepast in vandalismebestendig straatmeubilair maar zullen nooit meer kunnen worden gebruikt als volwaardige technische kunststoffen. Hier is dus sprake van downcycling, terwijl de twee uitvinders zich meer richten op upcycling.

Bovendien treden bij recycling andere ongewenste neveneffecten op. Door kunststoffen opnieuw te gebruiken in bijvoorbeeld een reflectorpaaltje, zullen schadelijke stoffen, zoals zwavel, in het milieu terecht komen terwijl het paaltje na enige tijd alsnog moet worden weggegooid. Er is hier dus geen sprake van het nuttig hergebruik van materialen, maar van de verspreiding van gifstoffen en het vernietigen van hoogwaardige grondstoffen. Het is deze overkoepelende benadering van de twee bedenkers die C2C ruim onderscheidt van andere ‘duurzaamheidsgedachten’.

Bio- en technosfeer

Wie volgens het gedachtengoed wil handelen, ‘moet’ in zijn productontwikkelingsproces in de volle omvang rekening houden met de samenstelling van de gebruikte materialen. Daarbij zijn twee cycli te beschouwen: de technosfeer en de biosfeer. In het eerste geval gaat het om materialen die eindeloos kunnen worden hergebruikt voor industriële toepassingen. De biosfeer is een cycli waarin de materialen biologisch afbreekbaar zijn.

Alle materialen die geschikt zijn voor toepassing binnen C2C – gifvrij, biologisch afbreekbaar of eenvoudig te scheiden waarbij zij hun waarde behouden – zijn gecertificeerd en terug te vinden op het internet.

Certificering is een mooi streven, maar nog belangrijker is het dat mensen in bedrijven zich bewust worden wat er met alle grond- en hulpstoffen in een productiecyclus gebeurt. Waar blijven de oplosmiddelen die in productieprocessen worden gebruikt en met het water worden afgevoerd? Wat is hun invloed buiten op de leefomgeving? Wat gebeurt er met het product wanneer het op de vuilnisstort of in de verbrandingsoven belandt? Maar ook andersom: wat kun je als bedrijf doen om een pósitieve invloed uit te oefenen op de omgeving met het product wat je maakt en alles wat met je bedrijfsvoering te maken heeft? En dát kan ver gaan en loopt door tot op detailniveau.

Praktische tips

Braungart geeft bijvoorbeeld aan dat een bedrijfsgebouw een positieve invloed kan hebben op de leefomgeving door ruimte te geven aan planten en bomen. Elementen die de lucht zuiveren, CO₂ opnemen en een natuurlijke leefomgeving creëren voor onder andere vogels. Daarnaast maken zij melding van bepaalde verfsoorten die schadelijke stoffen uit de lucht opnemen waardoor een gezonder werkklimaat voor medewerkers ontstaat. Zelf geven ze het ‘goede’ voorbeeld door hun boek niet te drukken op met chloor gebleekt papier, maar op een recyclebare kunststof waarvan de inkt met warm water eenvoudig is weg te wassen. De inkt zelf is eveneens opnieuw te gebruiken.

En zo zijn er praktisch een oneindig aantal voorbeelden te bedenken waarbij niet alleen de focus ligt in het voorkomen van het afdanken van grondstoffen maar ook in het verbeteren van de leefomgeving. Ook wanneer dit uiteindelijk níets met het product zelf te maken heeft.